GenderDysphoria.fyi/public/pl/leczenie.md

---
date: "2020-01-26T20:41:55.827Z"
title: "Leczenie dysforii płciowej"
description: "Tranzycja jest lekarstwem."
preBody: '_disclaimer'
lang: pl
siblings:
  prev: /pl/diagnoza
  prevCaption: Diagnoza kliniczna
  next: /pl/przyczyny
  nextCaption: Przyczyny dysforii płciowej
classes:
  - gdb
---

# Jak leczy się dysforię płciową?

Opcje leczenia zależą silnie od indywidualnych potrzeb. Każda tranzycja jest unikalna, nie istnieje jeden słuszny sposób na tranzycję. Ten rozdział stanowi listę możliwych ścieżek.

### Tranzycja społeczna

W trzech słowach: wychodzenie z szafy. Jest to po prostu ogłoszenie światu, że jesteś trans. Oznajmiasz, że chcesz używać nowego imienia i/lub nowych zaimków -- bądź nie, możesz po prostu chcieć, aby ludzie wiedzieli, że jesteś trans i nie identyfikujesz się z binarną płcią przypisaną ci przy urodzeniu. Dla niektórych osób niebinarnych może to nie być nawet pełen krok, jako że tożsamość płciowa to spektrum i istnieją takie tożsamości jak "niebinarny mężczyzna" czy "niebinarna kobieta".

Tranzycja społeczna to akt wyjścia z szafy, który może złagodzić wiele stresu wynikającego z ukrywania się.

### Tranzycja prawna

Jest to proces zmiany dokumentów prawnych, aby odzwierciedlały twoją tożsamość płciową. Można to uzyskać poprzez proces sądowego uzgodnienia płci oraz zmianę imienia w dowodzie; a w dalszej perspektywie także ponowne wydanie różnorakich dokumentów.

### Tranzycja prezentacyjna

Jest to zmiana stylu, m.in. ubrań, włosów, czy makijażu. Nasze społeczeństwo bardzo mocno wiąże te aspekty z płcią, więc zmiana wyglądu może jednocześnie stanowić źródło afirmacji tożsamości płciowej, jak i wysyłać sygnały do otoczenia co do preferowanych form osobowych.

### Tranzycja medyczna

U dorosłych obejmuje terapię hormonalną zastępczą oraz operacje. U nastolatków często blokery dojrzewania, dopóki osoba nie jest w wystarczającym wieku, aby mieć pewność, który z hormonów płciowych chce mieć w organizmie. U dzieci przed okresem dojrzewania, nic. Pozwól mi to powtórzyć, jako że transfoby ciągle to mylą.

***Dzieci przed okresem dojrzewania nie podejmują tranzycji medycznej.***

O ile Amerykańska Akademia Pediatryczna [silnie zachęca do akceptacji i walidacji transpłciowej młodzieży](https://pediatrics.aappublications.org/content/pediatrics/early/2018/09/13/peds.2018-2162.full.pdf) oraz dopuszczania wszystkich innych form tranzycji, jednoznacznie sprzeciwia się rozpoczynaniu przez lekarzy zarówno terapii hormonalnej, jak i blokerów dojrzewania, dopóki dziecko nie osiągnie [fazy 2 na skali Tannera](https://pl.wikipedia.org/wiki/Skala_Tannera).

Co więcej, żaden chirurg w Stanach Zjednoczonych (i większości krajów Zachodu) nie podejmie się operacji korektującej płeć na osobie nieletniej (pomijając przypadki interpłciowe, co jest samo w sobie problemem, nie wchodzącym w zakres rozdziału). Mało które dziecko ma cechy płciowe wyraźne na tyle, aby dało się odczytać jego płeć bez wskazówek ze strony prezentacji. Wystarczy pozwolić dziecku zmienić fryzurę oraz ubrania, aby było postrzegane jako chłopiec lub dziewczynka.

### Tranzycja hormonalna

**Terapia hormonalna maskulinizująca** obejmuje dostarczanie testosteronu, zazwyczaj poprzez zastrzyki domięśniowe albo żel stosowany miejscowo. Wzrost stężenia hormonów płciowych powoduje zazwyczaj przerwanie miesiączki, która jest źródłem większości estrogenu produkowanego w jajnikach.

**Terapia hormonalna feminizująca** obejmuje dostarczanie estrogenu, najczęściej estradiolu, w postaci tabletek doustnych, plastrów lub zastrzyków (domięśniowych bądź podskórnych). Na świecie stosuje się też coraz częściej wolno dozujące implanty. Częstą praktyką jest przepisywanie antyandrogenów w celu zablokowania produkcji i absorbcji testosteronu. Najczęściej przepisywane są w Polsce [spironolakton](https://pl.wikipedia.org/wiki/Spironolakton) oraz [octan cyproteronu](https://pl.wikipedia.org/wiki/Cyproteron). Ten pierwszy jest lekiem na nadciśnienie, którego efektem ubocznym jest blokowanie testosteronu. Ten drugi jest stosowany jako bloker receptorów androgenu. Oprócz tego stosowany jest czasem [bikalutamid](https://pl.wikipedia.org/wiki/Bikalutamid), również bloker receptorów androgenu. Jednakże niektórzy lekarze mogą po prostu przepisać większe dawki estradiolu, aby nakłonić ciało do zaprzestania produkcji testosteronu.

**U nastolatków** blokery hormonalne mogą obejmować powyższe blokery androgenu bądź wykorzystanie antygonadotropiny (leku blokującego działalność gonadotropin -- hormonów stymulujących produkcję estrogenu i androgenu -- tj. [folikulotropiny](https://pl.wikipedia.org/wiki/Hormon_folikulotropowy) oraz [lutropiny](https://pl.wikipedia.org/wiki/Lutropina)); przykładami tych drugich są octan leuproreliny czy octan histreliny.

### Tranzycja chirurgiczna

Transpłciowe operacje dzieli się zwykle na trzy oddzielne kategorie:

**Operacja dołu** (modyfikacje genitaliów):

- feminizująca:
  - orchidektomia (usunięcie jąder),
  - skrotektomia (wycięcie moszny po orchidektomii),
  - waginoplastyka (utworzenie pochwy),
  - labioplastyka (utworzenie warg sromowych, z lub bez wytworzenia pochwy),

{!{ <div class="gutter"><div class="card"><div class="card-body"><h4 class="card-title">Dla twojej wiadomości</h4> }!}

Nowo rozwijającym się obszarem operacji dołu jest niebinarna operacja dla osób o męskiej płci urodzeniowej, której celem jest wykonanie waginoplastyki *bez* usunięcia penisa. Ta konkretna operacja jest wysoce eksperymentalna i wykonana została dotychczas kilkanaście razy na terenie Stanów Zjednoczonych, jednak perspektywy są dobre.

Inną opcją niebinarnej operacji jest nullifikacja genitalna, której celem jest całkowite usunięcie genitaliów z pozostawieniem jedynie ujścia cewki moczowej.

{!{ </div></div></div> }!}

- maskulinizująca:
  - histerektomia (usunięcie macicy),
  - owariektomia (usunięcie jednego lub dwóch jajników),
  - waginektomia (usunięcie pochwy),
  - metoidioplastyka (proces zamiany powiększonej poprzez terapię hormonalną łechtaczki w penisa),
  - neofalloplastyka (konstrukcja penisa przy użyciu przeszczepu skóry),
  - plastyka cewki moczowej (poprowadzenie cewki moczowej poprzez prącie),
  - plastyka moszny (wykorzystanie wargi sromowej większej oraz sztucznych jąder do utworzenia moszny).

Neofalloplastyka nie wymaga wcześniejszej terapii hormonalnej, i podczas gdy częste jest wykonywanie waginektomii, neofalloplastyki oraz plastyki cewki moczowej w tym samym momencie, niektórzy chirurdzy mogą wykonać neofalloplastykę bez waginektomii bądź bez plastyki cewki moczowej.

**Operacja klatki piersiowej**:

- feminizująca:
  - powiększenie piersi poprzez transfer tłuszczu bądź implanty,
- maskulinizująca:
  - dwustronna mastektomia (usunięcie piersi) z rekonstrukcją klatki piersiowej,
  - zmniejszenie piersi (usunięcie pewnej ilości tłuszczu oraz tkanki gruczołowej).

**Operacja feminizacji/maskulinizacji twarzy** (modyfikacje czaszki, chrząstek oraz skóry twarzy):

Im młodsza osoba, tym mniej będzie potrzebować tych operacji, szczególnie jeśli rozpoczęła tranzycję medyczną przed 20. rokiem życia.

- feminizująca:
  - konturowanie czoła,
  - konturowanie oczodołu,
  - podniesienie brwi,
  - korekta linii włosów,
  - blefaroplastyka (plastyka powiek),
  - rynoplastyka (korekcja nosa),
  - implanty policzków,
  - podniesienie ust,
  - wypełnienie ust,
  - konturowanie szczęki,
  - redukcja jabłka Adama,
  - rytidektomia (lifting twarzy),
- maskulinizująca:
  - augmentacja czoła,
  - powiększenie szczęki,
  - powiększenie podbródka,
  - powiększenie jabłka Adama.

**Inne transkobiece operacje**:

- brazylijski lifting pośladków: tłuszcz z brzucha przeszczepiany jest do pośladków w celu zwiększenia stosunku bioder do talii,
- feminizacja głosu: wykonywane jest wcięcie w strunach głosowych w celu trwałego podniesienia tonacji głosu,
- operacja Kopciuszka: kości stopy są skracane w celu zmniejszenia rozmiaru stopy (**EKSTREMALNIE NIEBEZPIECZNA**),
- redukcja ramion: obojczyk jest skracany w celu zmniejszenia szerokości ramion (**EKSTREMALNIE NIEBEZPIECZNA**).