mirror of
https://github.com/GenderDysphoria/GenderDysphoria.fyi.git
synced 2025-01-31 15:26:17 +00:00
f72129b30a
* create pl\disclaimer * create pl\syndrom-oszusta * add italics and better wording * create intro part of pl\dysforia-fizyczna * finish pl\dysforia-fizyczna * create pl\dysforia-biochemiczna * create pl\dysforia-spoleczna * implement basic tweet translation template * translate some tweets * fix wrongly displayed header * add pl lang to translated pages * Add files via upload Do zrobienia: zaembedować tweety z oryginału * fix typo * add metadata and change filename of pl\euforia * add missing lang: pl * Polish menu and string constants Need more translation still, but they are here to, well, be here already and just have them fixed later. I really do hope we won't forget about 'em... * more tweets translated * even more tweets translated * create pl\przyczyny * translate another series of tweets * create pl\chromosomy * translate a tweet chain * add pl/index for easier navigation * create pl/hormony * add pl/czy-jestem-trans to the index * scss font update for pl language * fix typo * create pl/czy-jestem-trans * fix wording * define _concat.json for PL version * update pl/hormony page description * create pl/leczenie * translate "Egg Prime Directive" as "prawo jajecznicy" * translate a few more tweets * translate even more tweets * standardize PL chapters' attribute order * loremipsumize not-yet-translated PL chapters * add pl printable to the build file * fix missing lang attribute * add introduction in Polish copied from Word file supplied by Nat * add pl/dysforia-roli-spolecznej reformatted Markdown file supplied by Nikola (@aksenzia) * normalize header levels * create pl/diagnoza, ICD-11 left for later * translate translegalism to pl * translate 2nd puberty with T to pl tweet translations still yet to be done * include more pl tweet translations (as HTML comments for now) * hide tweet translations as HTML comments until a framework is created * change file name * translate pl/dysforia-prezencji * translate pl/podsumowanie * remove tweet translation scss (need some better solution) * change pl file name * fix https links * add images to pl, some even translated * translate pl strings * rewrite pl/euforia for better flow * slight wording changes to pl/chromosomy * translate pl/czym-jest-gender * change file name * change title to a shorter one * create pl/drugie-dojrzewanie-E * update syndrom oszusta * create pl/dysforia-egzystencjalna * translated Male Gaze to pl * pl chapter 8 check W.I.P. * translated whole pl/dysforia-seksualna * update pl/podsumowanie with new text * change chapter title * translate pl/mechanizmy-obronne * translate pl/historia Yay, that was the last one! :D Now, just check if everything's correct and it's gonna be publish-ready! * verified others' translations * fix not translated "Source" * remove unused file Co-authored-by: aksenzia <92644704+aksenzia@users.noreply.github.com> Co-authored-by: Laura <erdaradun.gaztea@gmail.com>
129 lines
9.9 KiB
Markdown
129 lines
9.9 KiB
Markdown
---
|
||
date: "2021-10-22T23:57:20.188Z"
|
||
title: "Zróżnicowanie rozwoju płci: nie tylko chromosomy"
|
||
linkTitle: "Chromosomy"
|
||
description: "DNA to bardziej sugestie niż zasady."
|
||
preBody: '_disclaimer'
|
||
lang: pl
|
||
siblings:
|
||
prev: /pl/przyczyny
|
||
prevCaption: Przyczyny dysforii płciowej
|
||
next: /pl/hormony
|
||
nextCaption: Jak działają hormony
|
||
classes:
|
||
- gdb
|
||
tweets:
|
||
- https://twitter.com/RebeccaRHelm/status/1207834357639139328
|
||
- https://twitter.com/RebeccaRHelm/status/1207835110617309191
|
||
- https://twitter.com/RebeccaRHelm/status/1207835384358604802
|
||
- https://twitter.com/RebeccaRHelm/status/1207835597206937600
|
||
- https://twitter.com/RebeccaRHelm/status/1207835815071473664
|
||
- https://twitter.com/RebeccaRHelm/status/1207835999130259456
|
||
- https://twitter.com/RebeccaRHelm/status/1207837155667718145
|
||
- https://twitter.com/RebeccaRHelm/status/1207838570276372480
|
||
- https://twitter.com/RebeccaRHelm/status/1207838924263084033
|
||
- https://twitter.com/RebeccaRHelm/status/1207839452619522048
|
||
- https://twitter.com/RebeccaRHelm/status/1207839986801922048
|
||
- https://twitter.com/alicemiriel/status/1208181235593490433
|
||
- https://twitter.com/TransEthics/status/1223942625708761088
|
||
|
||
---
|
||
|
||
# Ale chromosomy!!!
|
||
|
||
{!{ <div class="gutter">
|
||
{{import '~/tweet' ids=[
|
||
'1223942625708761088'
|
||
] tweets=meta.tweets className="" }}
|
||
<!--
|
||
Będę kiedyś żałować, że dopłacałam za ten test, bo był dość kosztowny... ale mam zrobiony kariotyp. Właśnie dostałam wyniki.
|
||
|
||
Ja – transpłciowa kobieta – mam chromosomy XX.
|
||
|
||
tłum GC [gender critical] może iść się p***ć
|
||
-->
|
||
</div>}!}
|
||
|
||
Chromosomy mogą być znacznie bardziej skomplikowane niż XX i XY na dziesiątki sposobów. Istnieje medyczne określenie na te przypadki, ["zaburzenia rozwoju płci"](https://pl.wikipedia.org/wiki/Zaburzenia_rozwoju_p%C5%82ci) (przy czym słowo "zaburzenia" jest stygmatyzujące i dobrze jest je zastępować poprzez np. "zróżnicowanie"). Nie wszystkie skutkują interpłciowością i wiele z nich objawia się dopiero po rozpoczęciu dojrzewania.
|
||
|
||
- [Syndrom de la Chapelle](https://pl.wikipedia.org/wiki/Syndrom_de_la_Chapelle) (46,XX mężczyzna) ma miejsce, gdy gen SRY ze spermy rodzica weźmie atypowo udział w procesie *crossing over* do plemnika bez chromosomu Y podczas spermatogenezy. Kiedy jajo i plemnik łączą się, skutkuje to płodem o chromosomach XX z genem SRY, a w rezultacie fenotypowo męskim dzieckiem z dwoma chromosomami X.
|
||
|
||
- [Zespół Swyera](https://pl.wikipedia.org/wiki/Zespół_Swyera) (46,XY kobieta) skutkuje fenotypowo żeńskim dzieckiem z chromosomami XY. Jest to wynikiem wielu różnych uwarunkowań genetycznych, włączając w to:
|
||
|
||
- nieobecność lub defekt genu SRY
|
||
- nieobecność lub defekt syntezy białka DHH
|
||
- nieobecność białka SF-1 z powodu niedomogi kory nadnerczy
|
||
- nieobecność lub defekt genu CBX2, blokując produkcję TDF (czynnika determinującego jądra)
|
||
|
||
- Dysgenezja gonad u osób z chromosomami XX jest bardzo podobna do zespołu Swyera, poza tym, że występuje u dzieci z chromosomami XX i skutkuje niedziałającymi jajnikami.
|
||
|
||
- [Zespół Turnera](https://pl.wikipedia.org/wiki/Zespół_Turnera) (45,X) skutkuje fenotypowo żeńskim dzieckiem w licznymi nieprawidłowościami. Ma on miejsce, gdy ani chromosom X, ani Y nie przejdą z plemnika.
|
||
|
||
- [Zespół Klinefeltera](https://pl.wikipedia.org/wiki/Zespół_Klinefeltera) (47,XXY) skutkuje fenotypowo męskim dzieckiem z bardziej kobiecymi cechami. W ekstremalnie rzadkich przypadkach [przydarza się również wśród dzieci z żeńską płcią nadaną przy urodzeniu](https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15755052), skutkując sfeminizowanymi jądrami zamiast jajników.
|
||
|
||
- 49,XXXXY jest często śmiertelny, lecz kiedy nie jest, niemal zawsze skutkuje niepłodnością.
|
||
|
||
- [Trisomia chromosomu X](https://pl.wikipedia.org/wiki/Trisomia_chromosomu_X) (47,XXX), [Tetrasomia chromosomu X](https://pl.wikipedia.org/wiki/Tetrasomia_chromosomu_X) (48,XXXX) i [Pentasomia chromosomu X](https://pl.wikipedia.org/wiki/Pentasomia_chromosomu_X) (49,XXXXX) skutkują dzieckiem płci żeńskiej, lecz z odpowiednio cięższymi problemami zdrowotnymi.
|
||
|
||
- 48,XXYY skutkuje dzieckiem płci męskiej (z powodu dwóch genów SRY), często doświadczającym hipogonadyzmu, w związku z czym wymagającym suplementowania testosteronu, poza tym jednak wyglądającym jak typowy mężczyzna.
|
||
|
||
- [Mozaicyzm](https://pl.wikipedia.org/wiki/Mozaicyzm) zachodzi, gdy z powodu mutacji genomu w trakcie poczęcia niektóre komórki ciała mają jeden zestaw chromosomów, a inne drugi. Może to być XX/XY (skutkującym mieszanym zestawem genitaliów), X/XY (lżejsza forma zespołów Swyera bądź Turnera) czy XX/XXY (lżejsza forma zespołu Klinefeltera).
|
||
|
||
- [Chimeryzm](https://pl.wikipedia.org/wiki/Chimera_(biologia)) zachodzi, gdy dwa zapłodnione zarodki łączą się w jedną zygotę, w rezultacie jedna połowa dziecka zawiera jeden zestaw DNA, a druga inny. Może to skutkować wynikami kariotypu nieprzystającymi do fenotypu w zależności od miejsca pobrania próbki z ciała, nawet jeśli poza tym jest to całkowicie typowa osoba o męskim bądź żeńskim fenotypie, w szczególności płodna. W ekstremalnie rzadkich może to skutkować dwoma zestawami organów reprodukcyjnych.
|
||
|
||
- [Wrodzony przerost nadnerczy](https://pl.wikipedia.org/wiki/Wrodzony_przerost_nadnerczy) (CAH) obejmuje między innymi maskulinizację żeńskich genitaliów u dziecka z chromosomami XX z powodu nadaktywnych nadnerczy.
|
||
|
||
- [Zespół niewrażliwości na androgeny](https://pl.wikipedia.org/wiki/Zesp%C3%B3%C5%82_niewra%C5%BCliwo%C5%9Bci_na_androgeny) (AIS) to częściowa bądź całkowita niewrażliwość, skutkująca maskulinizacją wszystkich organów, poza jądrami, w chromosomalnie męskim płodzie. W szczególności w przypadku całkowitej niewrażliwości mówimy o fenotypie typowo kobiecym, przy czym jajowody oraz macica nie powstają z powodu działalności hormonu antymullerowskiego, wydzielanego przez jądra. Osoby z AIS mają zwykle kobiecą tożsamość płciową, jednak są przypadki, zwykle przy częściowej niewrażliwości, kiedy tożsamość ta jest męska.
|
||
|
||
- [Niedobór 5α-reduktazy](https://pl.wikipedia.org/wiki/Niedob%C3%B3r_5–alfa-reduktazy) wynika z niezdolności ciała do metabolizacji testosteronu w 5α-dihydrotestosteron, blokując maskulinizację genitaliów aż do rozpoczęcia okresu dojrzewania, kiedy to następuje nagły rozwój penisa.
|
||
|
||
- Niedobór aromatazy powoduje maskulinizację skądinąd żeńskiego płodu z powodu nadmiaru testosteronu (który może również wpływać na organizm osoby noszącej płód, przy czym symptomy zanikają zwykle po porodzie).
|
||
|
||
- Nadmiar aromatazy powoduje feminizację skądinąd męskiego płodu, gdyż cały testosteron konwertowany jest do estrogenu.
|
||
|
||
{!{ <div class="span34 center print-span2">
|
||
{{import '~/tweet' ids=[
|
||
'1207834357639139328'
|
||
'1207835110617309191'
|
||
'1207835384358604802'
|
||
'1207835597206937600'
|
||
'1207835815071473664'
|
||
'1207835999130259456'
|
||
'1207837155667718145'
|
||
'1207838570276372480'
|
||
'1207839986801922048'
|
||
'1207838924263084033'
|
||
'1207839452619522048'
|
||
] tweets=meta.tweets className="oneblock" }}
|
||
{{import '~/tweet' ids=[
|
||
'1208181235593490433'
|
||
] tweets=meta.tweets className="" }}
|
||
<!--
|
||
Tutaj przyjazna biolożka z naprzeciwka. Widzę mnóstwo ludzi rozmawiających ostatnio o płci biologicznej i tożsamości płciowej. Wiele osób przedstawia płeć biologiczną jako coś bardzo prostego. Skoro to jest takie proste, znajdźmy biologiczne podstawy. Porozmawiajmy o płci... [wątek]
|
||
|
||
Jeśli wiesz nieco o biologii, prawdopodobnie powiesz, że płeć determinowana jest przez chromosomy, XX i jesteś kobietą, XY i jesteś mężczyzną. Jest to "płeć chromosomalna", ale czy jest to "płeć biologiczna"? Cóż...
|
||
|
||
Okazuje się, że jest tylko JEDEN GEN na chromosomie Y który rzeczywiście ma znaczenie dla płci. Zwany jest genem SRY. Podczas rozwoju embrionalnego człowieka białko SRY aktywuje geny związane z płcią męską. Posiadanie genu SRY czyni cię "genetycznie mężczyzną". Ale czy jest to "płeć biologiczna"?
|
||
|
||
Czasami ten gen SRY odłącza się od chromosomu Y i przyłącza do chromosomu X. Niespodzianka! Masz teraz X z SRY oraz Y bez SRY. Co to znaczy?
|
||
|
||
Y bez SRY oznacza, że fizycznie jesteś kobietą, chromosomalnie mężczyzną (XY) i genetycznie kobietą (brak SRY). X z SRY oznacza, że fizycznie jesteś mężczyzną, chromosomalnie kobietą (XX) i genetycznie mężczyzną (SRY). Ale płeć biologiczna jest prosta! Musi istnieć jakaś inna odpowiedź.
|
||
|
||
Geny związane z płcią ostatecznie uruchamiają hormony w specyficznych obszarach ciała, jak i receptory tych hormonów w komórkach. Czy to jest podstawą "płci biologicznej"??
|
||
|
||
Co to wszystko znaczy?
|
||
|
||
To znaczy, że możesz być genetycznie mężczyzną bądź kobietą, chromosomalnie mężczyzną bądź kobietą, hormonalnie mężczyzną/kobietą/osobą niebinarną, z komórkami, które słyszą bądź nie to męskie/kobiece/niebinarne wołanie, i wszystko to prowadzi do ciała, które może być męskie/kobiece/niebinarne.
|
||
|
||
Płeć biologiczna jest skomplikowana. Zanim kogoś dyskryminujesz z powodu "płci biologicznej" i tożsamości, zapytaj siebie: czy widziałeś SWOJE chromosomy? Czy znasz geny ludzi, których kochasz? Hormony ludzi, z którymi pracujesz? Stan ich komórek?
|
||
|
||
Oczywiście możesz odwołać się do liczb. Powiesz: "większość ludzi jest mężczyzną lub kobietą". Tylko że jako profesorka biologii powiem ci...
|
||
|
||
Powodem, dla którego moi studenci nie sprawdzają swoich chromosomów w trakcie moich zajęć, jest to, że mogliby dowiedzieć się, że ich płeć chromosomalna nie odpowiada ich płci fizycznej, no i środek zadania za 10 punktów TO NIE JEST DOBRY MOMENT, by się tego dowiedzieć.
|
||
|
||
———
|
||
|
||
@RebeccaRHelm Jako również nauczycielka genetyki, to jest ten sam powód, dla którego mój wydział zaprzestał testowania chromosomów w laboratorium. Naprawdę fajny eksperyment mógłby przerodzić się w facetów dostających świra, bo mają XXY, itp.
|
||
-->
|
||
</div>}!}
|